Duniłowicze

Miasteczko na terenie byłego powiatu postawskiego (od 1925r.) województwa wileńskiego (obecnie – postawski rejon Białorusi). Pierwsza pisemna wzmianka o Duniłowiczach pochodzi z 1473 roku. W 1500 roku został tam wybudowany kościół Narodzenia NMP, przebudowany w 1690 roku (utracony w 1890 roku). W 1890 roku postawiono kościół św. Michała Archanioła (obecnie nie istnieje). W latach 1769-1773 dominikanie wznieśli tu kościół Św. Trójcy. Nowy budynek zastąpił starą drewnianą świątynię.

Po powstaniu 1863r. klasztor został skasowany, a kościół zamieniony na prawosławną cerkiew. Od 1920 roku znów służył katolikom. W latach 1949-1989 w kościele mieścił się kołchozowy magazyn nawozów sztucznych. Obecnie światynia należy do katolików. Do I wojny światowej w Duniłowiczach istniał piękny zespół dworsko-pałacowy Tyszkiewiczów z XVIII wieku.

2 czerwca 1920 roku w okolicach Duniłowicz doszło do walk stopięćdziesięcioosobowej grupy pościgowej porucznika Radzyńskiego z 8. D.P. z forpocztą rosyjskiej 12. Dywizji Strzeleckiej. Wynikiem walki było ujęcie jeńców i następnie wycofanie się na pozycje wyjściowe do Łuczaju. Następnego dnia rozpoczęły się pod miasteczkiem zacięte walki o Duniłowicze, szczególnie w rejonie cmentarza,w wyniku których rozbito dwa bolszewickie pułki.

Naprzeciwko kościoła Św. Trójcy znajduje się Cmentarz Żołnierzy Polskich, poległych podczas wojny polsko – bolszewickiej w 1920 roku. Został on uroczyście poświęcony w 1936 roku przez proboszcza Duniłowicz ks. Stanisława Możejkę w obecności prezydenta RP Ignacego Mościckiego.

Na polskim cmentarzu wojskowym w Duniłowiczach pochowany jest porucznik Antoni Święcicki (1897-1920). Pośmiertnie, za wybitne zasługi dla polskiego lotnictwa, został on odznaczony Polową Odznaką Obserwatora i orderem Virtuti Militari nr 8122. W niepodległej Polsce Antoni Święcicki skończył kurs Szkoły Obserwatorów w Warszawie i został przydzielony do 1. Eskadry Wywiadowczej. Z tą eskadrą przemierzył szlak bojowy w czasie walk z bolszewikami, będąc jednym z najlepszych obserwatorów w lotnictwie polskim.

25 czerwca 1920 zgłosił się na ochotnika do trudnego zadania zaplanowanego w rejonie Berezyny na terenach zajętych przez bolszewików. Po wykonaniu zadania bojowego zauważył koncentrację wojsk nieprzyjaciela. W czasie ataku został ciężko ranny w nogę. Pomimo ciężkich obrażeń wydał pilotowi plutonowemu Zaleskiemu rozkaz ponownego ataku na nieprzyjaciela. Po wystrzelaniu całej amunicji nakazuł powrót na lotnisko. Z powodu dużej utraty krwi umarł podczas lotu, przed lądowaniem w bazie w okolicach Duniłowicz.

16 marca 1922 r. w Duniłowiczach urodził się Bronisław Pietraszewicz– dowódca 1. plutonu batalionu „Parasol” (pseudonim "Lot", "Ryś" i "Bronek"), dowódca i główny wykonawca zamachu na Kutscherę. Zmarł 4 lutego 1944 w wyniku ran postrzałowych, odniesionych podczas akcji specjalnej, polegającej na likwidacji z wyroku sądu Polski Podziemnej Dowódcy SS i Policji na Dystrykt Warszawski SS-Brigadeführera Franza Kutschery.

Z Duniłowicz pochodzą partyzanci AK z oddziału „Burza” Antoniego Burzyńskiego i 5. Wileńskiej Brygady AK Zygmunta Szędzielarza „Łupaszko” – Edward Jarkowski «Jarek», Wanda Czyżewska «Baśka», Genia Pekarska «Grażyna», Stefan Rembalski, Franciszek Bukato, Bronisław Orłowski, Władysław Kremis, Józef Szulc, Kuckiewicz i inni. Przez jakiś czas u swojego szwagra (Kosakowskiego) w Duniłowiczach mieszkał Jerzy Łejkowski „Szpagat”, w przyszłości znany partyzant 5. Wileńskiej Brygady AK.

Współczesne Duniłowicze na terenie postawskiego powiatu (rejonu) witebskiego obwodu (obłasti) Republiki Białoruś. Centrum Duniłowickiego Sielsowietu.

Widok na Duniłowicze, lata międzywojenne XX st.

Pałac hrabiego J.Tyszkiewicza w Duniłowiczach. Fotografia wykonana w 1916 r., podczas 1-j wojny światowej. Wtedy w budynku pałacu mieścił się sztab 1-j Syberyjskiej Dywizji strzelców. Zdjęcie K.E. fon Gan i Ko.

Pałac hrabiego J.Tyszkiewicza w Duniłowiczach. Fotografia wykonana w 1916 r., podczas 1-j wojny światowej. Wtedy w budynku pałacu mieścił się sztab 1-j Syberyjskiej Dywizji strzelców. Zdjęcie K.E. fon Gan i Ko.

Pałac hrabiego J.Tyszkiewicza w Duniłowiczach. Fotografia wykonana w 1916 r., podczas 1-j wojny światowej. Wtedy w budynku pałacu mieścił się sztab 1-j Syberyjskiej Dywizji strzelców. Na pierwszym planie, od prawej, stoi car Mikołaj II. Zdjęcie K.E. fon Gan i Ko.

Pałac hrabiego J.Tyszkiewicza w Duniłowiczach. Fotografia wykonana w 1916 r., podczas 1-j wojny światowej. Wtedy w budynku pałacu mieścił się sztab 1-j Syberyjskiej Dywizji strzelców. Na zdjęciu car Mikołaj II przyjmuje defiladę. Foto K.E. fon Gan i Ko.

Pałac hrabiego J.Tyszkiewicza w Duniłowiczach. Fotografia wykonana w 1916 r., podczas 1-j wojny światowej. Wtedy w budynku pałacu mieścił się sztab 1-j Syberyjskiej Dywizji strzelców. Na zdjęciu car Mikołaj II przyjmuje defiladę. Foto K.E. fon Gan i Ko.

Fotografia wykonana w Duniowiczach w 1916 r. podczas 1-j wojny światowej. Na zdjęciu car Mikołaj II przyjmuje defiladę. Foto K.E. fon Gan i Ko.

Fotografia wykonana w Duniowiczach w 1916 r. podczas 1-j wojny światowej. Na zdjęciu car Mikołaj II przyjmuje defiladę. Foto K.E. fon Gan i Ko.

Proboszcz kościoła w Duniłowiczach (1929-1931) ks. St. Możejko

Kościół Narodzenia NMP w Duniłowiczach (tak zwany czerwony kościół), zdjęcie z 1900 r.

Ppłk. Głuchowski, mjr. Lewandowski, uł. Ścibak pod Duniłowiczami. Zdjęcie wykonane podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1919 r.

Pomnik poległym żołnierzom z 36 p.p. w Duniłowiczach. Zdjęcie przedwojenne.

Pomnik poległym żołnierzom z 36 p.p. w Duniłowiczach. Z Filmoteki Narodowej

Porucznik Antoni Święcicki

Grób porucznika Antoniego Święcickiego w Duniłowiczach

Duniłowicze. Zdjęcie z białoruskiej strony internetowej "Tio By"